Çocuklarda Tuvalet Eğitimi

Çocuklarda Tuvalet Eğitimi -1

Genellikle Çocuklar 18 ay ile 3 yaş arasında tuvalet eğitimi almaya hazırdır. Ancak her çocuk tuvalet eğitimine hazır oluşluk dönemi farklıdır. Çocuklar ortalama olarak 2-3 yaşlarına kadar, yani genellikle mesane kontrolü kazanana kadar geceleri altlarını ıslatırlar. Gündüz mesane kontrolü 2 yaş civarında, gece ise 3-4 yaşları arasında kazanılır.

Peki tuvalet eğitimi kaç gün sürer? Bu sorunu yanıtı çocuğun eğitime ne kadar hazır olduğu ile yakından ilgilidir. Çocuk hazırsa tuvalete alışması birkaç gün içinde mümkün olabilir. Ancak bu sürenin tamamlanması genel olarak 3 ile 6 ayı bulur.

Çocuklarda tuvalet eğitimi, onların büyüme ve gelişim sürecinde önemli bir kilometre taşıdır. Hem fiziksel hem de sosyal açıdan bir dizi faydası bulunmaktadır:

Tuvalet eğitimi, hijyen alışkanlıklarını geliştirir. Düzenli tuvalet kullanımı, çocukları sağlıklı alışkanlıklar edinmeye teşvik eder ve enfeksiyon riskini azaltabilir.

Tuvalet eğitimi, çocukların kendi başlarına temel ihtiyaçlarını karşılayabilme becerisi kazanmalarına yardımcı olur. Bu, onların bağımsızlık duygusunu güçlendirir. Tuvalet eğitimini başarıyla tamamlamak, çocukların özgüvenini artırabilir. Bu, kendilerine güvenmelerini ve diğer yeni becerilere daha açık olmalarını sağlayabilir.

Tuvalet eğitimi süreci, çocuklarla ebeveynler arasında açık iletişimi teşvik eder. Bu süreç, aile üyeleri arasında destek ve anlayışın artmasına katkıda bulunabilir. Tuvalet alışkanlığı kazanan çocuk, sosyal ortamlarda daha rahat hissetmelerine ve başkalarıyla etkileşimde bulunmalarına katkıda bulunabilir. Bu süreç, çocukların toplum içindeki normları anlamalarına da yardımcı olur.

Unutmayın ki her çocuk farklıdır ve tuvalet eğitimi süreci her çocuk için farklılık gösterebilir. Sabır, anlayış ve olumlu bir tutum, bu süreci daha etkili ve olumlu kılabilir. Aksi tutumlar, tuvalet eğitimi sürecinde yaşanan olumsuz deneyimler, psikolojik açıdan zararlı olabilir ve çocuklarda travmatik etkiler bırakabilir, çocuklarda davranış problemleri olarak karşımıza çıkabilir.

İşte bu durumun neden olabileceği bazı olumsuz etkiler:

Çocuğun zorlanması veya baskı altında hissetmesi, tuvalet eğitimi sürecinde stres ve kaygıya neden olabilir. Bu durum çocuğunuzun tuvalet kullanımını olumsuz bir deneyim olarak algılamasına yol açabilir.

Çocuğun tuvalet kullanımında yaşadığı başarısızlıkların eleştirilmesi veya onunla alay edilmesi, çocuğun özgüvenini zedeler ve utandırabilir. Bu durum, tuvalet eğitimini bir utanç kaynağı olarak görmesine neden olabilir.

Çocuğa tuvalet kullanımını öğretmeye çalışırken uygulanan şiddet veya korkutma yöntemleri, çocuğun psikolojik olarak travmatize olmasına yol açabilir. Bu tür yöntemler, güvenin zedelenmesine ve çocuğun kendisini güvende hissetmemesine neden olabilir.

Tuvalet eğitimi sürecinde çocuğa aşırı derecede baskı yapmak veya kontrol etmek, çocuğun bağımsızlık duygusunu zedeler. Bu durum, çocuğunuzun genel özgüvenini etkileyebilir.

Olumsuz dil kullanmak, çocuğunuzun tuvalet eğitimi sürecinde negatif bir iletişim kurmasına neden olabilir. Bu, çocuğun kendisini ifade etmekte zorlanmasına ve duygusal gelişimini etkilemesine neden olabilir.

Bu tür olumsuz deneyimler, çocukların tuvalet eğitimini negatif bir konu olarak algılamalarına ve bu süreçle ilişkilendirdikleri duygusal zorluklar yaşamalarına neden olabilir. Tuvalet eğitimi verirken dikkat edilmesi gereken birkaç önemli faktör bulunmaktadır.

İşte bu süreci daha etkili ve olumlu kılmak için dikkate almanız gereken bazı ipuçları:

Tuvalet eğitimine başlarken öncelikli olarak ebeveynler bu sürece kendilerini hazırlamaları gerekmektedir. Öncelikli olarak sabırlı olmak, çocuğunuzun kendi hızında tuvaletini öğrenmesine izin verir.  Çocuğa sabırsız davranarak kızmak veya onu sıkacak şekilde çok sık tuvaletin var mı sorusunu yöneltmek faydalı olmayacaktır.

Çocuğunuzun başarılarına odaklanın ve olumlu bir tutum sergileyin. Başarısızlık durumlarında bile sabırla destek olun ve cesaretlendirici olun.

Tuvalet eğitimi sürecinde bir takvim kullanmak, çocuğunuzun ilerleyişini takip etmenize ve ödüllerle motive etmenize yardımcı olabilir.

Çocuğunuza tuvalet eğitimi hakkında açık ve basit açıklamalar yapın. Bu sürecin normal bir büyüme evresi olduğunu vurgulayın. Kitaplar veya videolar kullanarak konuyu destekleyebilirsiniz.

Ebeveynler olarak tuvalet kullanma alışkanlıklarınızı çocuğunuza göstermek, onun için örnek teşkil eder. Bu, çocuğunuzun bu alışkanlığı benimsemesine yardımcı olabilir.

Tuvalet alışkanlıklarıyla birlikte hijyen konularını da öğretin. Ellerini yıkama, tuvalet kâğıdı kullanımı gibi temel hijyen alışkanlıkları kazandırılmalıdır.

Tuvalet eğitimine başlamak için doğru zamanı seçmek önemlidir. Çocuğunuzun hazır olduğunu gösteren belirtileri gözlemleyin ve buna göre başlayın. Çocuğunuzun basit talimatları anlaması, çocuğunuzun lazımlığı kullanmakla ilgili kelimeleri anlaması, çiş veya kaka yapma dürtüsü ile lazımlığı kullanmak arasında bağlantı kurması, bebeğinizin bezini 2 saat veya daha fazla kuru tutması gibi belirtiler hazır olduğunu gösterir.

Özellikle çocuğunuzun rahat olduğu ve sizin de ona odaklanabileceğiniz bir dönem seçmek önemlidir. Ev taşıyacağınız, tatile gideceği zaman, işlerinizin yoğun olduğunda, kardeşinin doğumu sırasında, beşikten yatağa geçiş durumunda, çocuğunuz hasta olduğunda (özellikle ishal varsa) bu tür durumlarda başlamamaya dikkat ediniz.

Kaza durumları normaldir. Bu durumda sakin olun, çocuğunuzu eleştirmeyin ve ona destek olun. Kazalar olabilir, önemli olan bu durumu olumlu bir şekilde ele almak. Çocuğunuzla işbirliği içinde olun ve onun duygusal ihtiyaçlarına anlayış gösterin. Bu süreçte onunla iletişimi güçlendirmek önemlidir.

Çocuğunuzla kontrol ve inat mücadelesine girmeyin. Çocuğunuzun kendi kendini kontrol etme ve bireyselleşme isteğini, ihtiyaçlarını ve duygularını önemseyin.

Asla pes etmeyin. Tuvalet eğitimini tam olarak kazanması ne kadar uzun sürerse sürsün, geri adım atmayın. Geri adım atmanız hem eğitimin tekrarlanması sürecinde zorlaşacak, hem de çocuğunuzun tuvalet konusunda kafasını karıştıracaktır. Eğer bezden tamamen vazgeçiyorsanız, ara sıra bile olsa tekrar bez bağlamayın.

 

Çocuklarda Tuvalet Eğitimi -2

Çocuklara tuvalet eğitimi verirken dikkate almanız gereken bazı adımlar vardır. İşte bu süreci daha etkili kılmak için bazı öneriler:

Çocuğunuzun tuvalet ihtiyacını anlamak için işaretlere dikkat edin. Örneğin, merak ifadesi, hareketleri veya belirli bir alanda durma eğilimi gibi.

Çocuğunuzun kullanabileceği tuvalet adaptörü edinin. Ona bu malzemelerle tanıştırarak onunla alıştırmalar yapın. Vücuduna uygun, rahat oturabileceği olmasına dikkat edin. Lazımlık kullanımı yerine tuvaletlere monte edilen çocuklar için daha küçük delikli başlıkların kullanılması olacaktır. Böylelikle çocuk hem büyük deliğe düşme tehlikesi tada hissi yaşamayacak hem de evdeki diğer yetişkinler gibi tuvalete gidecektir.

Lazımlık portatif ve taşınabilir olduğu için çocuklar tuvalet alışkanlığını salonda ya da farklı yerlerde geliştirebilir. Buda tuvaletini yapma güdüsüne hakim olarak tuvalete gitme alışkanlığını yavaşlatabilmektedir. 

Tuvalet eğitimi sırasında çocuğunuzla birlikte tuvaleti kullanın ve ona adım adım gösterin. Tuvalet alışkanlığı kazanmış akranlarını görmesi, takip etmesi işinizi kolaylaştırıp, hızlandırabilir. Kreş ve anaokulları bunun için uygun ortamlardır.

Çocuğu tuvalette uzun süre bekletip, çocuğa kakasını göstermemelisiniz. Vücudundan çıkan kaka onu korkutabilir, vücudunun bir parçası olduğu düşüncesiyle onu salmak istemeyebilir.

Çocuğun bu süreçte daha çok teşvik edilmesi gerekiyorsa tuvalet çizelgesi yapabilir ve her tuvalet sonrası çocuğunuzun bu çizelgeye yıldız ya da gülen yüz stickerı yapıştırmasını sağlayabilirsiniz.

Tuvalet eğitimi sürecinde çocuğunuzun gündüzleri daha fazla sıvı tüketmesine özen göstermelisiniz. Böylelikle çocuğun tuvalete çıkması daha kolay olacaktır. Geceleri ise azaltmalı, yatmadan önce tedbir almalısınız.

Başarıları ödüllendirmek, çocuğunuzun motivasyonunu artırabilir. Ancak ödüllerin abartılı olmamasına ve sürecin olumlu bir deneyim olmasına dikkat edin.

Kazalar kaçınılmazdır. Çocuğunuz bir hata yaparsa sakin olun, eleştirmeyin ve ona destek olun. Kazaların normal olduğunu anlaması önemlidir. Onu utandıracak söylemlerden kaçının.

Çocuğunuzun düzenli tuvalet zamanları belirlemesi için bir rutin oluşturun. Örneğin, yemeklerden sonra veya uykudan uyandıktan sonra gibi belirli zamanlarda tuvalete gitmeyi teşvik edin.

Model Aldırma Yöntemi

Eğitime başlamadan önce klozete çocuğunuzu alarak beraber oturun, ona modellik yapın. Çocuğunuzun bu davranışları gözlemlemesi daha etkili olabilir. Modellik yaparken ebeveynin mahrem yerleri kapalı olmalı. Çocuk ebeveyninin tuvaletini yaparken görmesi sakıncalıdır.

Çocuğun tuvalet alışkanlığı kazanmasını sağlamak için oyunlarla/bebeklerle gösterebilirsiniz. Ayrıca bu yönelik çizgi filmler izletebilirsiniz. Altını ıslatan bir bebeğin nasıl lazımlık yada tuvalet kullanarak tuvalete gittiği gösterilir. Daha sonra tuvalet alışkanlığı kazanması istenilen çocuğa tuvalet ihtiyacı gelen bebeği tuvalete götürmesi istenir. Sonrasında da kendi tuvalet ihtiyacı geldiğinde tuvalete nasıl gideceği gösterilir ki buna gerek bile kalmayabilir çünkü çocuk bebeğinin tuvaletini yaptırırken bunu öğrenecektir. 

Tuvalet Eğitiminde 3 Gün Yöntemi

1.gün: Tuvalet eğitimi ilk gün kalitesiz bezle başlatılmalı. Deneme kuralı olarak da adlandırılan bu uygulamaya göre ilk gün sızdıran özellikte bez kullanabilirsiniz. Böylelikle çocuğunuz ıslaklığı fark eder ve rahatsızlık duymaya başlar.

2.gün: Bu aşamada çocuğa hiç bez bağlamamalısınız. Hatta çocuğunuza “İstersen artık bez bağlamayalım.” diye teklifte bulunarak farkındalık yaratabilirsiniz. Bez yerine pantolon ya da külot giydirebilirsiniz. Böylelikle çocuğunuz altına yaptığında ıslaklığı daha çok hisseder ve bu duruma çözüm aramaya başlar. Ancak bu ıslaklığı biraz hissetmesi yeterli olacağından, ıslak kıyafetini değiştirmeyi uzun süre bekletmemeye dikkat etmelisiniz. Bazı durumlarda çocuk ilk gün ıslaklıktan rahatsızlık duymuş olsa da bezsiz olmayı (konforu terk etmeyi) reddedebilir. Böyle bir durum yaşadığınızda süreci aceleye getirmemeli ve sızdıran bezi birkaç gün daha kullanmaya devam etmelisiniz.

3.gün: Bu aşamada çocuğunuza yardım teklif etmelisiniz. Çocuğunuz yürürken aniden duruyor ve tuvalet yapma aşamasına geçiyorsa hemen onun boy hizasına inip gözlerine bakarak “İstersen birlikte tuvalete gidebiliriz ve sana nasıl tuvalet yapacağını öğretebilirim.” diyebilirsiniz.

3 günde tuvalet eğitimi gece de devam etmeli. Tuvalet eğitimi gece ritüelleri ebeveynler için biraz zorlayıcı olsa da bu süreçte çocuğa anlayışla yaklaşılmalı. Gece tuvalet eğitimi sürecinde yapmanız gereken gündüz tuvalet eğitim sürecini tamamladıktan 3 gün sonra gece bez bağlamayı bırakmak olmalı. Böylelikle çocuk gündüz kazandığı alışkanlığı gece de sürdürerek duruma adapte olabilir.

Özcan Dalgıç - Aile ve Çocuk Danışmanı