Babalar ve Çocukları

Babalara Çocuk Eğitimine Dair Öneriler

Bir babanın, çocuklarıyla olan ilişkisi onların geleceğini şekillendirir. Çocuk eğitiminde baba figürünün önemi, anne figürü kadar önemlidir. Babaların çocuk eğitiminde ikinci planda kalabileceğine dair bakış açısını doğru bulmuyorum. Çocuk eğitiminde anne ve baba birlikte hareket etmeli, baba kendi rolünü aktif olarak yerine getirmelidir. Babalarımızın farkındalığını artırmak için çocuk eğitiminde üstlenmeleri gereken önemli noktaları sıralamaya çalışacağız.

Sevgili Babalar, çocuğunuz dünyaya gelmeden önce çocuğunuzu nasıl yetiştireceğinize, nasıl bir aile modeli kuracağınıza araştırarak, okuyarak eşinizle buna birlikte karar verin. Aile modeline önceden karar vermeniz, çocuğunuzu nasıl yetiştireceğinizi eşinizle konuşmanız çocuğunuzu büyütürken eşinizle çatışmanızı önleyecektir. Çocuğun eğitiminde ve yetiştirilmesinde ebeveynin hem kendiyle, hem eşiyle tutarlı ve kararlı hareket etmesi çok önemlidir. Kararlı, tutarlı, dengeli, ilgili doğru bir aile modeli, çocuğunuzun sağlıklı gelişimi için en önemli faktörlerden biridir.

Çocuk eğitiminde eşinizi yalnız bırakmayın, eşinizin en büyük destekçisi olun. Çocukların bakım ve eğitiminde sorumlulukları paylaşmak, annenin yükünü hafifletir ve çocuğun her iki ebeveynle güçlü bağlar kurmasını sağlar. Çocuğun bakımında annenin yanında yer almak ve günlük işlerde destek sağlamak, annenin stresini azaltır ve evde daha huzurlu bir ortam oluşturur. Anneye kendiyle baş başa kalabileceği veya hobilerine vakit ayırabileceği dinlenme anları sağlayarak, onun ruhsal enerjisini tazelemesine yardımcı olabilirsiniz. Çocuk eğitiminde annenin yaptığı olumlu şeyleri takdir etmek, annenin çocuğuyla daha iyi bir bağ kurması hususunda motivasyonunu artırır.

• İyi bir çocuk yetiştirmek için önce iyi bir eş olmalısınız. Eşinize ilgi, sevgi, şefkat, merhamet ve sabır göstermelisiniz. İyi bir çocuk ancak mutlu bir aile de yetişir. Çocuklarınıza da anneye sunduğunuz değerlerle yaklaşmalısınız. Mutlu bir aile ortamında büyüyen çocuklar, duygusal ve sosyal anlamda daha güçlü olurlar.

• Eşinizle ilişkinizi ve iletişiminizi sağlıklı hale getirmeden çocuk kararı almayın. Bilhassa eşiniz hamile kaldıktan sonra ona daha çok destek olun, problemleri rafa kaldırın veya biran evvel çözün. Hamilelik süreçlerinde eşinize ilgi, alaka ve sevginizi sunun. Siz eşinizle sağlıklı bir ilişki içerisinde olursanız, eşinizde çocuğunuzla sağlıklı iletişim içinde olabilir, duygusal bağ kurabilir.

Unutmayın hamilelik öncesi ve sonrası eşleri tarafından ihmal edilen, örselen, travma yaşatılan anneler, doğum travması yaşayabilmekte, çocuklarıyla duygusal bağ kurmakta zorlanabilmekte, çocuğunu ret edebilmektedir. Bunun için diyoruz ki, babanın çocuğu için yapacağı en önemli desteklerin başında, güvenli bağlanma evresinden itibaren anneye destek olmasıdır. Ayrıca bu evrede çocuk anne kadar, sizin de sıcaklığınızı, varlığınızı hissetmesini sağlamalısınız.

• Anne kadar, baba da çocukların gelişim dönemleri özelliklerini bilmesi önemlidir. Anneye yardımcı olmak, desteklemek kadar, annenin duygusal hareket ettiği noktalarda, baba anneye denge unsuru olmalıdır. Babaların, annelere göre çocuklarına daha bağımsız davranmak için fırsat verdikleri gözlemlenmiştir. Bu yaklaşım, çocuğun hem bilişsel hem de kişilik gelişimini olumlu yönde etkiler. Babalar realist, mantıksal yapılarıyla, annenin annelik merhametiyle birleşen, duygusal yapısı nedeniyle aşırı yumuşak, hoşgörülü yaklaşımı dengelenmelidir. Veya annede ki mükemmeliyetçilik anlayışı nedeniyle baskıcı, müdahaleci yapısına, dengeyi sağlamak için baba çocuğunun daha esnek hareket etmesi için müdahale eder. Çocuğun kendi ayakları üzerinde durabilmesini sağlar.

• Çocuklar ebeveynleri kadar, ebeveynlerinin ilişkisini de rol model olarak alır. Bunun için eşinizle kuracağınız ilişki, iletişim, problem çözme becerileri çocuğunuz tarafından kopyalanacaktır. Çocuğunuza iyi bir rol model olarak, kişiliğinin oluşumunu sağlayın. İyi bir eş, iyi bir ebeveyn, iyi bir insan olarak çocuğunuz sizi kendine model alsın. Erdemli, ahlaklı, karakterli olmayı önce sizden öğrensin. Torunlarınızın, torunlarına yatırım yaptığınızı unutmayın.

Baba olarak çocuğunuzla açık, net, şeffaf ve sağlıklı bir iletişim kurmaya çalışın. Eşinizle sorunlarınızı konuşarak ve aktif dinleyerek çözebileceğini ona örnek olarak gösterin. Stres ve öfkeyle başa çıkma stratejileri öğrenin ve öğretin. Kendi öfkesini kontrol edebilen bir baba, çocuğuna olumlu bir örnek olur. Böyle bir ortamda yetişen çocuk başkasına eziyet etmez.

• İyi bir baba çocuğa evde belli haklar tanırken, belli sorumluluklar verir, evdeki bazı onarım çalışmalarında çocuğundan yardım alır, belli faaliyetleri çocuğu ile paylaşarak onu mutlu kılar. Bunun için sorumluluk bilincini kazandırıp, özgüven, özdisiplin ve cesaret sahibi olmasını destekleyin. Çekingenliğini yenmesi ve kendisini ifade edebilmesi için motive edin. Babanın çocuğa vereceği özgüven, onun hayatının temel taşlarından biridir.

• Çocuklarınıza verdiğiniz sözleri tutmaya çalışın, tutamayacağınız sözleri vermeyin. Yalan söylemeyin, söylediklerinizle yaptıklarınızın tutarlı olduğunu gösterin. Çocuğunuzun söylediklerine değer vererek, aktif olarak dinlemeye çalışın.

• Çocuğunuzu ihmal etmeyin, değer verdiğinizi, her koşulda sevdiğinizi ona hissettirin.  Babanın yoksunluğunun çocuğunuzu olumsuz etkileyeceğini bilerek hareket edin. İşinizi, seyahatlerinizi evinizi ve çocuğunuzu ihmal etmeden yapmaya gayret edin.

• Çocuğunuzla günlük rutin sohbetlerinizi yapın. Birlikte oyun oynayarak, kitap okuyarak, spor yaparak kaliteli zaman geçirin. Çocuklarıyla birebir vakit geçiren babalar, onların gelişiminde önemli bir rol oynar. Bu, çocuğun kendisini değerli hissetmesini sağlar ve güçlü bir baba-çocuk bağı oluşturur. İş yoğunluğu, yorgunluğu vb. bahaneler ile çocuğunuza bugün zaman ayırmaz iseniz yarın çok geç olabilir ve pişman olabilirsiniz. Birgün çocuğunuz karşınıza geçip kendisini niye ihmal ettiğinizin hesabını sorabilir.

• Baba- oğul, baba- kız olarak etkinliklere katılın; sinemaya gitmek, alışveriş yapmak, bisiklete binmek, tamir yapmak, top oynamak, yüzmek, kitap okumak, doğa gezileri, kamp etkinlikleri yapmak gibi etkinlikleri birlikte yapmaya çalışın.

• Çocuğunuz üzerinde kuracağınız otoriteyi, fiziksel ve sözlü şiddet ile kurmayın. Başta eşinize ve çocuklarınıza karşı suçlayıcı, eleştirel, hakaretvari bir dil kullanmayın. Disiplini şiddet ile değil sevgi ile sağlamaya çalışın. Kurallarınızı kararlı ve tutarlı uygulayın. Çocuğun disiplininde anneyi yalnız bırakmayın, etkisiz ve pasif bir rol oynamayın.

• Çocuğunuz, çocuk olduğu bilinciyle hata yapabilme payı bırakın. Hatalı ve yanlış davranışlarında, neyin yanlış olduğunu anlatın. Doğrusunun nasıl olduğunu, nasıl yapabileceğini anlatın ve gösterin. Diğer çocuklarla kıyaslamayın. Yıkıcı eleştirilerde bulunmayın.  Yapabildiği, başarabildiği şeylerde yüreklendirip, övün. Aşırıya kaçan davranışlarda ise yaptığı hatanın bedelinin, sorumluluğunu aşırıya kaçmadan üstlenmesini sağlayın.

• Erkek çocuklarda suça yöneliş oranıyla, küçüklüklerinde yeterli bir baba (erkek) figürünün yokluğu arasında da ilgi vardır. Otorite yokluğu (çünkü baba otoriteyi simgelemektedir) çocuğu antisosyal olaylara (çalma, saldırganlık gibi) itebilmektedir. Erkek çocuğu için cinsel kimlik kazanımında babanın rolünün önemini unutmayın.

Baba olarak karşı cinse nazik davranmanın, değer vermenin, kalp kırmamanın, şiddet uygulamamanın, adil davranmanın önemini çocuğunuza erken yaşta öğretebilirsiniz. Erkek çocuklarına, kadınlara karşı hassas, nazik, saygılı davranışlar kazandırırken, kız çocuklarına da hakları konusunda bilinç aşılamak önemlidir.

Bir baba olarak erkek çocuğunuza, okul öncesi dönemden, ergenlik dönemine kadar olan süreçlerde, mahremiyet ve cinsellik ile ilgili bilgilerini muhakkak siz vermelisiniz. Çocuğunuz bu bilgileri yalan, yanlış yerlerden almamalı.

Kız çocukları için ise, babanın önemi farklıdır çünkü baba, hayatlarında tanıdıkları ilk erkektir. Bu nedenle baba ile kurulan ilişki, gelecekte karşı cinsle kurulacak ilişkilerin kalitesini ve şeklini belirler. Kız çocukları babadan ilgi, alaka, sevgi alamadıkları taktirde hayatlarında tatmadıkları bu duyguyu tattıracak, sevgi arayışında karşılarına çıkan yanlış kişilerden tamamlamayı tercih edebilirler.

• Çocuğun okulunu ve derslerini sadece anneye bırakmayın. Okul başarısının artışında, sosyal zekâ gelişimi, liderlik yapısının oluşması, arkadaşlarıyla uyum, aile ve topluma karşı davranış problemlerinin gelişmemesi için çocuğun babasına ihtiyacı olduğunu her zaman akılda tutun.

• Çocukluğunuzda, ailenizden doğru bir rol model, ihtiyacınız olan ilgiyi, sevgiyi geleneksel yapı nedeniyle alamamış olsanız bile bu yapıyı bir şekilde yıkarak, çocuğunuzla aranızda kopuk bir ilişki olmasına müsaade etmeyin.

Çocuğunuzun dijital dünyada geçirdiği zamanı denetleyin ve yönlendirin. Medya okur yazarlığı, bilinçli sosyal medya kullanıcısı olması açısından çocuğunuza yardımcı olun. Onu arkadaşlarından, dışarıdan gelebilecek tehlikelere karşı uyarın ve koruyun. Problem yaşadığı durumlarda size rahatlıkla gelebilmesini ifade edin ve sağlayın. Onu her şart altında koruyacağınızı ve seveceğinizi muhakkak belirtin.

Çocuğunuza hayatın zorlukları ile nasıl başa çıktığınızdan bahsederek onlara pes etmemeyi öğretebilirsiniz. Bu, hayatta karşılaşacakları zorluklarla daha sağlıklı baş etmelerini sağlar. Çocuklarınıza finansal okuryazarlık hakkında bilgi verin, maddi değerler hakkında bilinç kazandırın. Parayı doğru kullanma, tasarruf etme gibi konularda rehberlik edin. Gerek kendi işinizde, gerek başkalarının yanında çıraklık yaptırarak hayatı öğretmeye çalışın.

Milli ve manevi değerlerini öğrenebilmesi, yaşaması için gereken tüm alt yapıyı çocuğunuza kazandırmaya çalışın. Çocuğunuzla, dünyevi, dini, milli, tarihi, ahlaki konular hakkında bol bol konuşun, sohbet edin. Saygı, dürüstlük, sorumluluk gibi temel değerleri çocuklarına örnek olarak göstermeli, hayatın bir anlamı, gayesi olduğunu ifade etmelisiniz. Yaşadığınız tecrübeleri çocuğunuza aktarmaya gayret etmelisiniz.

Unutmayın, çocuklar hayatı babadan öğrenir. Hayata tutunabilmesi için kitaplarda yazılmayan, okulda öğretilmeyen birçok konuyu babası ile kuracağı sağlıklı bir iletişim ile öğrenir. Başkalarının etkisine gireceği ergenlik dönemini gelmeden okul öncesi ve okul dönemini iyi değerlendirin.  Ailesine ve topluma faydalı olacak, iyi bir insan evladı yetiştirmek için üzerinize düşen sorumluluğu üstlenmeye ve elinizden geleni yapmaya çalışalım ve bunun için gayret edelim.

Özcan Dalgıç

Aile ve Çocuk Danışmanı

Çocuk ve Ergen Psikoterapisti